OP ZOEK NAAR 'IKIGAI'

Hoe leven gepensioneerden in andere landen? In elk nummer van FNV Magazine Senioren komt een land aan bod. Deze keer Japan, waar senioren op zoek zijn naar ikigai: de reden om met plezier uit bed te komen.

Exotisch, ongrijpbaar, welvarend: dat zijn enkele typeringen van Japan en zijn bevolking. Het is een rijk land, waar geen enkele senior hoeft te bedelen. De Japanse AOW is achthonderd euro, dat iedereen ontvangt vanaf z’n 63e. Daarnaast is er voor de meesten het gespaarde pensioen, wat het leven comfortabel maakt. Maar er is iets vreemds aan de hand in Japan. Over vier jaar is bijna een derde van de bevolking 65-plus. Het jaar 2025 staat dan ook symbool voor extreme vergrijzing en de problemen die daarmee gepaard gaan.

HOGE ZORGKOSTEN

De Japanse gezondheidszorg staat bekend als een van de beste ter wereld: hoge kwaliteit, goed georganiseerd en betaalbaar. De hoogte van de verplichte zorgverzekering in Japan is inkomensafhankelijk en 75-plussers hoeven maar een klein deel van de zorgkosten zelf te betalen. Compensatie hiervoor komt van de belastingbetalende 70-minners, maar deze groep wordt steeds kleiner, terwijl de Japanners steeds ouder worden. In het voorspelde rampjaar 2025 zal het jaarlijkse zorgbudget in Japan circa vier keer hoger liggen dan nu.

DOORWERKEN

De Japanse premier Suga (70) heeft dan ook veel kopzorgen. Want hoe houden de Japanners zo’n geweldige gezondheidszorg betaalbaar? De pensioenleeftijd zal waarschijnlijk omhoog gaan naar 65, en misschien wel naar zeventig en alle gepensioneerden moeten meer zorgkosten gaan betalen. Dat is mogelijk, want veel gepensioneerden kiezen er nu al voor na hun pensioen door te werken. Zelfs tachtigjarigen werken gewoon door op een boerderij, achter een toonbank of in een taxi. De belangrijkste reden is dat ze daarmee iets hebben om voor te leven. Dat heet ikigai, dé reden om ‘s ochtends met plezier uit bed te komen.

VERPLEEGHUIS

Senioren in Japan blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Is er hulp nodig, dan komt die van de kinderen of van de lokale overheid. Een verblijf in een verpleeghuis wordt als laatste optie gezien, omdat ouderen daarmee hun vrijheid kwijtraken en vooral: omdat het zo duur is. Japan is een welvarend land, maar ook in dit land is het verschil in inkomen soms erg groot.

GEVANGENIS

Om goedkoper uit te zijn, verkiest een deel van de gepensioneerden de gevangenis boven een leven in de maatschappij. Ze begaan lichte misdaden zoals winkeldiefstal, in de hoop op gevangenisstraf. In het gevang wordt er voor hen gezorgd en hebben de senioren aanspraak. Zo ontkomen ze aan eenzaamheid. Zo’n 20 procent van de Japanse gedetineerden is 65 jaar of ouder. Dat is drie keer zoveel dan twintig jaar geleden. Met dank aan Akiko Ono