DE SAMENLEVING
HYBRIDE WERKEN
Hoe flexibel wil je zijn?
Tekst Eline Bosman Illustratie Xf&M Beeld De Beeldredaktie / Joost Hoving

Ruim 40 procent van werkend Nederland werkt weleens thuis. Voor de pandemie was dat 30 procent. Bron: KiM
50 procent van de werknemers geeft aan niet thuis te kunnen werken, omdat het werk zich daar niet voor leent. Bron: KiM
6,5 uur per week werken werknemers in Nederland gemiddeld thuis. Voor de pandemie was dat 3 uur. Bron: KiM
52 procent van de werknemers heeft de mogelijkheid zelf zijn of haar werktijden te bepalen. In 2015 was dat nog 45 procent. Bron: CBS
3 euro kost het werknemers gemiddeld om een dag thuis te werken. € 2,15 per dag is de minimale vergoeding die werkgevers aan thuiswerkende werknemers moeten betalen. Bron: Nibud
Bijna 40 procent van de ouders is tijdens de coronacrisis minder op hun normale werktijden gaan werken en meer in de avonden en weekenden. Bron: De Volkskrant
91 procent van de werknemers wil zelf kunnen bepalen of ze vanuit huis werken. Bron: FNV
Sinds covid is gedeeltelijk thuiswerken het nieuwe normaal. De één vindt het heerlijk, de ander vreselijk. Wat zijn de regels rondom hybride - thuis en op kantoor - werken? En wat doet het met werknemers om deels thuis te (moeten) werken?
Wat is hybride werken?
Maandag thuiswerken, dinsdag op kantoor, de werkdag vast beginnen in de trein, vroeg van kantoor weg om de kinderen van school te halen en dan ’s avonds thuis nog wat mailtjes beantwoorden. Dit wisselen van plaats- en tijdsonafhankelijk werk heet hybride werken. Kenmerken zijn flexibele werktijden, minder reistijd en werk dat zich makkelijk laat combineren met privéverplichtingen. Dat is niet in alle branches mogelijk. In de gezondheidszorg, bouw en horeca is hybride werken lastig of zelfs onmogelijk, terwijl de financiële en juridische dienstverlening, communicatie, (semi-)overheid en ICT sectoren zijn waar dat vaak wel goed mogelijk is.
Waarom wel?
Hybride werken kan voordelen bieden voor zowel jou als je werkgever:
• Werk-privébalans: door de flexibiliteit van werktijden en -plek kun je werk- en privétaken makkelijker combineren. Denk aan tijd voor kinderen, sporten en andere privézaken.
• Efficiënter werken: veel mensen die thuiswerken, kunnen zich – afhankelijk van hun gezins- en leefsituatie – beter concentreren en krijgen meer gedaan in minder tijd.
• Werkgeluk: door je werktijden en -plek in te delen zoals je zelf wil, zit je beter in je vel, ervaar je meer werkgeluk en ben je productiever.
• Duurzaamheid: als je minder reist, bijvoorbeeld naar kantoor of een klant, draag je bij aan een duurzamere samenleving.
Waarom niet?
Maar er zitten ook nadelen aan hybride werken:
• Minder sociale contacten: mensen zijn sociale wezens en gedijen het beste in een sociale omgeving. Alleen thuiswerken kan een eenzaam gevoel geven. Door onvoldoende contact met collega’s mis je steun op momenten dat je onzeker bent of belangrijke beslissingen moet nemen.
• De scheidslijn tussen werk en privé vervaagt: met soms langere werkdagen als gevolg. Daardoor kan ook een drang tot overcompensatie ontstaan, ook wel bekend als de flexibiliteitsparadox*.
• Het gevolg: bovengenoemde valkuilen kunnen leiden tot een hogere werkdruk, verminderde motivatie, lagere concentratie en een productiviteitsdip.
Recht op thuiswerken
Tijdens de coronacrisis moesten veel mensen verplicht thuiswerken. Nu willen steeds meer mensen (deels) thuis blijven werken. Is wat tijdens de lockdown een plicht was nu een recht geworden? Nee, want Nederland kent nog geen wettelijk recht op thuiswerken. De Wet flexibel werken (Wfw) geeft wel een aantal mogelijkheden. Werk je bij een bedrijf met meer dan tien werknemers? Dan kun je met de Wfw een verzoek bij je werkgever indienen voor aanpassing van de arbeidsduur, werktijden en arbeidsplaats. Nu kunnen werkgevers dat verzoek nog gemakkelijk afwijzen, maar daar komt waarschijnlijk verandering in. Op 5 juli 2022 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel Wet werken waar je wilt aangenomen. Als de Eerste Kamer de wet ook aanneemt en die dus in werking treedt, wordt de Wfw gewijzigd en moeten werkgevers een verzoek via de Wfw voortaan in beginsel altijd accepteren. Werk je bij een bedrijf met minder dan tien werknemers? Dan moet je zelf een regeling treffen met jouw werkgever.
Thuiswerkplek en -vergoeding
Wist je dat jouw werkgever verantwoordelijk is voor een gezonde thuiswerkplek? Hij of zij heeft namelijk de zorgplicht dat je op kantoor én thuis veilig en gezond werkt. Je werkgever kan een bureaustoel, computer of telefoon aan je uitlenen of belastingvrij vergoeden. Jij hoeft de inrichting van de thuiswerkplek dus nooit zelf te betalen. Daarnaast heb je recht op een thuiswerkvergoeding van minimaal 2,15 euro per dag die je thuiswerkt. Hiervan kun je kosten voor de verwarming, koffie en thee, toiletpapier en water- en elektriciteitsverbruik betalen.
* FLEXIBILITEITSPARADOX
De flexibiliteitsparadox: mensen hebben dan de neiging om juist meer te werken om de vrijheid die ze hebben om privé zaken te regelen te verantwoorden naar zichzelf. Dit kan leiden tot een hogere werkdruk waarbij het gezinsleven in de verdrukking komt. Bovendien leidt het tot verminderde motivatie, een lagere concentratie en een daling van de productiviteit. Dit is onderzocht door professor Heejung Chung van de Universiteit van Kent. Zij schreef het boek The Flexibility Paradox (maart 2022). In onze werkcultuur maakt de ideale, productieve werknemer lange dagen. We hoeven niet te stoppen met thuiswerken, zegt Chung. Maar we moeten wel de regie nemen over ons eigen werk. Want altijd ‘aan staan’ houdt niemand vol.
Onze thuiswerktips
Thuiswerken vraagt veel van je, zowel lichamelijk als geestelijk. Daarom is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Als je lekker in je vel zit, helpt dat ook om je werk goed uit te voeren. Met de volgende tips maak je thuiswerken (nog) prettiger:
1. Zorg voor regelmaat en structuur: zet bijvoorbeeld je wekker op een vast tijdstip, kleed je aan alsof je naar kantoor gaat of loop een rondje voor je begint met werken.
2. Werk op vaste tijden: juist als je thuiswerkt, is een goede balans tussen werk en privé belangrijk. Als de werkdag erop zit, laat je werk dan ook los.
3. Neem regelmatig pauze en wissel taken af: door concentratietaken met lichte taken af te wisselen, ben je productiever.
4. Heb je een aparte ruimte? Maak er gebruik van! Door een aparte kamer als kantoorruimte in te richten, werk je effectiever en blijf je beter geconcentreerd.
5. Zorg voor voldoende ontspanning na je werk: doe na je werk iets anders dan werk. Maak een wandeling bijvoorbeeld of een praatje met huisgenoten.
6. Blijf in contact met collega’s: plan momentjes in met je collega’s, gewoon om even bij te praten.
7. Zorg goed voor jezelf: sluit je werkdag positief af, bijvoorbeeld door op te schrijven wat er goed ging.
8. Werk je thuis met kinderen? Plan je taken slim en realistisch in, stem je werktijden af op de activiteiten met je gezin, stel speel- en werkregels op, maak afspraken over speel- en werkplekken.
Zij werken thuis en op kantoor

‘Ik weet bijna niet beter dan dat we thuiswerken’
Floor den Hartog (28) startte vlak voor de coronapandemie als Procesmanager bij NS Stations.
‘Mijn werkplek aan de keukentafel bouw ik ’s ochtends op en ’s avonds weer helemaal af. Dat doe ik zo’n twee à drie dagen per week. De laptop, laptopstandaard, muis en het toetsenbord zijn gefaciliteerd door mijn werkgever. De andere twee à drie dagen werk ik op kantoor. Omdat ik vlak voor corona bij NS ging werken, weet ik bijna niet beter dan dat we thuis- en nu hybride werken. Gelukkig kan ik goed zelfstandig werken en plan ik genoeg (online) koffiemomenten in om met collega’s te overleggen en bij te kletsen. Thuis heb ik wel het gevoel dat ik sneller op mails, appjes, Teams-uitnodigingen en telefoontjes moet reageren. Ook merk ik dat werk en privé daar meer door elkaar lopen. Soms in mijn voordeel, bijvoorbeeld als ik wil hardlopen in de pauze, maar meestal werk ik thuis toch langer door dan op een gemiddelde kantoordag. Op thuiswerkdagen plan ik bewust werkzaamheden waar concentratie voor nodig is, maar voor de verbinding met collega’s en het bedrijf vind ik het belangrijk en gezellig om naar kantoor te gaan.’

‘Als ik thuiswerk, vergeet ik soms te lunchen’
Natasja Jos (51) werkt 5 jaar als General Ledger Accountant bij tandtechnisch laboratorium Elysee Dental.
‘Ondanks dat ik op vijf minuten fietsen van mijn werk woon, werk ik twee van de vier dagen vanuit mijn werkkamer thuis. Of en hoeveel ik thuiswerk, mag ik zelf weten. Althans, het is wel de bedoeling dat je twee keer per week je gezicht op kantoor laat zien. Hybride werken bevalt me goed. Op de dagen dat ik thuiswerk, heb ik minder afleiding, kan ik me beter concentreren en beantwoord ik vragen van collega’s die via de mail of chat binnenkomen op een moment dat het mij uitkomt. Ook zet ik dan lekker mijn eigen muziek op, of juist niet. Heel prettig, maar de afwisseling met kantoordagen vind ik ook belangrijk, want ik heb gezellige collega’s waarmee ik in de pauze graag lunch of wandel. Als ik thuiswerk, zit ik soms zó geconcentreerd te werken, dat ik vergeet te lunchen. Op hectische dagen ga ik daarom liever naar kantoor, omdat ik de stress na contact met collega’s veel beter kan relativeren en loslaten.’

‘Na een half jaar was ik ingewerkt’
Danny Wortman (34) werkt sinds april als Beleidsadviseur bij de gemeente Kaag en Braassem.
‘Hybride werken was al lang geïmplementeerd toen ik hier kwam werken. Van de vier dagen per week, werk ik er twee vanuit huis. Net als de meeste van mijn collega’s. Dat was de eerste paar maanden best wennen. Als je vanaf dag één veel thuiswerkt, leer je je collega’s minder snel kennen en is het moeilijker om kennis te delen. Ook vond ik het de eerste maanden lastig om collega’s om hulp te vragen, omdat ik niet goed wist bij wie ik moest zijn. Het duurde daardoor een half jaar voordat ik helemaal was ingewerkt en ingeburgerd. Daarom wil ik werkgevers adviseren om nieuwe werknemers de eerste maand fulltime op kantoor te laten werken, zodat je er echt lekker in komt. Nu dat het geval is, vind ik het juist fijn om thuis te werken. Aan mijn bureau in de woonkamer kan ik me goed focussen. Bovendien is voor werk kunnen sporten en tussendoor even de was doen ook best handig.’